Νεότουρκοι

Νεότουρκοι
Εθνικό, μεταρρυθμιστικό κίνημα των Οθωμανών, το οποίο φιλοδοξούσε να μετεμφυτεύσει στην Τουρκία τα ευρωπαϊκά πολιτικά και κοινωνικά συστήματα. Η κίνηση ξεκίνησε από την εποχή των μεταρρυθμιστικών προσπαθειών του σουλτάνου Σελίμ Γ’ (1789-1807), τις οποίες επιχείρησε να συνεχίσει ο Μαχμούτ B’ (1808-39), καταργώντας το σώμα των γενιτσάρων. Μετά την άνοδο στον θρόνο του Αβδούλ Μετζίτ (1839-61) άρχισε η πραγματική εφαρμογή μερικών διοικητικών μεταρρυθμίσεων («Τανζιμάτ»), κυρίως με την έκδοση του χάρτη του Γκιλ Χανέ (1839) και προπάντων του Χάτι Χουμαγιούν το 1856. Λίγο αργότερα η κίνηση των Τούρκων μεταρρυθμιστών βρήκε στο πρόσωπο του μεγάλου βεζίρη Μιδάτ πασά τον πιο δραστήριο εκπρόσωπό της (σε αυτόν κυρίως οφείλεται η έκδοση του τουρκικού Συντάγματος στις 11/23 Δεκεμβρίου 1876). Με την έναρξη της απολυταρχικής διακυβέρνησης από τον σουλτάνο Αβδούλ Χαμίτ B’ (1876-1909), η εφαρμογή του συντάγματος αναστάλθηκε και οι μεταρρυθμιστές αναγκάστηκαν να δράσουν στην παρανομία. Το 1891 ιδρύθηκε στη Γενεύη από προοδευτικούς Τούρκους αξιωματικούς και πολιτικούς κομιτάτο με την ονομασία Ένωση και Πρόοδος. Σύντομα η έδρα της οργάνωσης μεταφέρθηκε στο Παρίσι και από εκεί, περίπου το 1906, στη Θεσσαλονίκη, όπου, με το ευνοϊκό κλίμα που δημιουργήθηκε από τον έλεγχο των ξένων (κατά την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων του Μίρστεγ), μπόρεσε να εδραιωθεί και να απλωθεί όχι μόνο στην κεντρική και τη βορειοδυτική Μακεδονία, αλλά και σε άλλες επαρχίες της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Στις 9/22 Ιουνίου 1908 ο Τουρκαλβανός αξιωματικός και μέλος του κομιτάτου Νιαζί μπέης κυρίευσε, με τη βοήθεια του επιτελικού αξιωματικού ταγματάρχη Εμβέρ μπέη, το Μοναστήρι, κηρύσσοντας επανάσταση εναντίον της κεντρικής κυβέρνησης εν ονόματι του συντάγματος του 1876. Η φρουρά του Μοναστηρίου προσχώρησε στους Ν. και σύντομα όλη η δυτική, βόρεια και κεντρική Μακεδονία πέρασε στην εξουσία των στασιαστών. Όταν μάλιστα ο Εμβέρ προχώρησε με μεγάλες στρατιωτικές δυνάμεις προς την Κωνσταντινούπολη, ο Αβδούλ Χαμίτ υποχρεώθηκε, στις 11/24 Ιουλίου 1908, να υποχωρήσει και να επαναφέρει το σύνταγμα του 1876. Η επικράτηση των Ν. προκάλεσε ενθουσιασμό όχι μόνο στους φιλελεύθερους Τούρκους, αλλά και στους χριστιανούς υπηκόους του σουλτάνου, οι οποίοι έλπισαν ότι οι διακηρύξεις των Ν. για ισότητα, δικαιοσύνη και προοδευτική διοίκηση θα έλυναν τα σοβαρότερα εθνικοκοινωνικά τους προβλήματα. Οι μεγάλες Δυνάμεις εξάλλου, που ασκούσαν τότε διοικητικό έλεγχο στη Μακεδονία, θεώρησαν περιττή την παρουσία τους στο νέο καθεστώς και απέσυραν τους εκπροσώπους τους. Σύντομα όμως οι Ν. απέδειξαν ότι δεν ήταν κίνημα φιλελεύθερο και δημοκρατικό, αλλά κυρίως εθνικιστικό, με πρώτους στόχους την κατάργηση των ξένων επεμβάσεων και τη διαφύλαξη της εδαφικής ακεραιότητας της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Έτσι, στις πρώτες βουλευτικές εκλογές του κράτους οι Ν. χρησιμοποίησαν κάθε μέσο, ώστε η εκπροσώπηση των χριστιανών στο νέο κοινοβούλιο να είναι όσο γινόταν ασθενέστερη (30 χριστιανικές έδρες σε 150 μουσουλμανικές). Η κατάσταση οξύνθηκε περισσότερο, όταν πραγματοποιήθηκε η προσάρτηση της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης από την Αυστροουγγαρία, η ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Βουλγαρίας και η κήρυξη της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα. Το καθεστώς έγινε ολοφάνερα αντιδραστικό, η ξενοφοβία επανήλθε και η κατάσταση εκτραχύνθηκε ύστερα από την αντεπανάσταση των Παλαιοτούρκων τον Απρίλιο του 1909 και την εκθρόνιση του Αβδούλ Χαμίτ, τον οποίο οι Ν. αντικατέστησαν με τον αδελφό του Μεχμέτ (Μωάμεθ) E’ (1909-18). Από το 1909 έως το 1912 το νεοτουρκικό κομιτάτο έζησε σοβαρές εσωτερικές κρίσεις (δικτατορία Μαχμούτ Σεφκέτ πασά, διάσπαση σε τρεις ομάδες: παλαιοτούρκων, διαφωνούντων και ριζοσπαστών), οι οποίες όχι μόνο οδήγησαν το κίνημα σε ακρότητες και στην προδοσία των αρχών του, αλλά και σε εξελίξεις που κάθε άλλο παρά διαφύλασσαν την ενότητα και την ακεραιότητα της Τουρκίας. Ο σoβινισμός των Ν. και η απειλή εθνικής εξόντωσης των μη μουσουλμανικών εθνοτήτων προκάλεσε την έκρηξη αποχωριστικών κινημάτων και κυρίως τους Βαλκανικούς πολέμους του 1912, με τους οποίους η οθωμανική αυτοκρατορία στερήθηκε ουσιαστικά από όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές της κτήσεις. Ο σουλτάνος της Τουρκίας Αβδούλ Χαμίτ Β’, σε προσωπογραφία (Μουσείο Διακοσμητικής, Παρίσι). Λαϊκή λιθογραφία για το κίνημα των Νεότουρκων του 1908.
* * *
οι
τα μέλη και οι οπαδοί τού κινήματος τού νεοτουρκισμού.
[ΕΤΥΜΟΛ. < νε(ο)-* + Τοῦρκος. Η λ. μαρτυρείται από το 1895 στην εφημερίδα Ακρόπολις].

Dictionary of Greek. 2013.

Игры ⚽ Поможем решить контрольную работу

Look at other dictionaries:

  • Νεότουρκοι — οι Τούρκοι μεταρρυθμιστές του 19ου και του 20ού αιώνα …   Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)

  • Μακεδονία — Ιστορική γεωγραφική περιοχή (34.203 τ. χλμ., 2.424.764 κάτ.) της Βόρειας Ελλάδας, της οποίας καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος. Εκτείνεται μεταξύ της οροσειράς της Πίνδου στα Δ, που τη χωρίζει από την Ήπειρο, και του ποταμού Νέστου στα Α, που τη… …   Dictionary of Greek

  • Γερμανός — I Όνομα αγίων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας. 1. Αποκεφαλίστηκε στην Καισάρεια της Καππαδοκίας κατά τους διωγμούς του Μαξιμιανού (286 305). Η μνήμη του τιμάται στις 12 Νοεμβρίου. 2. Μαρτύρησε την εποχή του Τραϊανού. Η μνήμη του τιμάται στις 7… …   Dictionary of Greek

  • γερμανός — I Όνομα αγίων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας. 1. Αποκεφαλίστηκε στην Καισάρεια της Καππαδοκίας κατά τους διωγμούς του Μαξιμιανού (286 305). Η μνήμη του τιμάται στις 12 Νοεμβρίου. 2. Μαρτύρησε την εποχή του Τραϊανού. Η μνήμη του τιμάται στις 7… …   Dictionary of Greek

  • νε(ο)- — και νιο [ΑΜ νε(ο) ] α συνθετικό πάμπολλων λέξεων όλων τών περιόδων τής Ελληνικής που ανάγεται στο επίθ. νέος και στον νεοελλ. τ. νιος. Δηλώνει τις σημασίες: α) τού πρόσφατου, αυτού που έχει συντελεστεί προ ολίγου (πρβλ. νεο σφαγής, νιό βγαλτος,… …   Dictionary of Greek

  • νεοτουρκικός — ή, ό αυτός που ανήκει ή αναφέρεται στους Νεοτούρκους. [ΕΤΥΜΟΛ. < Νεότουρκοι. Η λ. μαρτυρείται από το 1888 στην εφημερίδα Ακρόπολις] …   Dictionary of Greek

  • νεοτουρκισμός — ο μεταρρυθμιστική κίνηση στην Τουρκία με εθνικιστικό χαρακτήρα που εκδηλώθηκε πριν από τον Α Παγκόσμιο πόλεμο και αποκατέστησε το συνταγματικό πολίτευμα. [ΕΤΥΜΟΛ. < Νεότουρκοι + ισμός*. Η λ. μαρτυρείται από το 1896 στην εφημερίδα Ακρόπολις] …   Dictionary of Greek

  • ντονμές — Εξωμότης Εβραίος της Θεσσαλονίκης. Η λέξη ν. είναι τουρκική και σημαίνει «γυρισμένος». Οι Εβραίοι αυτοί αιρετικοί, ήταν οπαδοί του συμπατριώτη τους ιερέα Σαμπετάι Σεβί, που είχε ασπαστεί τον μουσουλμανισμό, για ν’ αποφύγει την καταδίκη του από… …   Dictionary of Greek

  • Ελλάδα - Ιστορία (Νεότεροι χρόνοι) — Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΝΕΟΤΕΡΩΝ ΧΡΟΝΩΝ (1828 ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ) Τα γεγονότα που σημάδεψαν τη νεότερη ιστορία της Ελλάδας ήταν πολλά και ιδιαίτερα σημαντικά, συνέτειναν δε, μέσα από αιματηρές εσωτερικές διενέξεις (με αποκορύφωμα τον εθνικό διχασμό) και… …   Dictionary of Greek

  • Καραβαγγέλης, Γερμανός — (Στύψη, Λέσβος 1866 – Βιέννη 1935). Μητροπολίτης Καστοριάς (1900 7) και αργότερα Αμασείας (1909 21). Η εκκλησιαστική και πατριωτική δράση του συνδέεται με τον Μακεδονικό αγώνα και την αντίσταση των Ελλήνων του Πόντου στην αφομοιωτική πολιτική των …   Dictionary of Greek

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”